ΚΟΛΛΙΝΕΣ
Στο 20ο χλμ. Τρίπολης - Σπάρτης η ταμπέλα δεξιά της Επαρχιακής Οδού ενημερώνει:
Κερασιά 1χλμ./ Βλαχοκερασιά 3 χλμ./ Κολλίνες 20 χλμ.
Διασχίζοντας τα δύο πρώτα χωριά ο δρόμος ανηφορίζει στο Δρυμό της Σκιρίτιδας. Ένα εκπληκτικής ομορφιάς δάσος φυσικό & τεχνητό - το μεγαλύτερο των Βαλκανίων - γεμάτο μαύρη πεύκη, έλατα, δρυς, καστανιές,...
Ο ανήφορος τερματίζει στο λόφο του Αγίου Χριστοφόρου, με τον ομώνυμο Ιερό Ναό, δρυς, καστανιές και 1119 μέτρα υψόμετρο.
Ακριβώς απέναντι, δεξιά ο Ταΰγετος και αριστερά ο Πάρνωνας. Στα λευκά ή στα πράσινα, με το φως του ήλιου ή στο σκοτάδι της νύχτας, υπό το φως των αστεριών ή μόνον υπό τα φώτα των χωριών στις πλαγιές τους, μαγεύουν ανεπανόρθωτα!.
Και βέβαια στο βάθος, στο τέλος του ορίζοντα η πόλη της Σπάρτης αχνοφαίνεται την ημέρα ενώ τη νύχτα λούζεται στα φώτα της, σαν καράβι στη θάλασσα.
Κατεβαίνοντας τον Άγιο Χριστόφορο ίχνη αμπελιών - μάρτυρες της οινικής ιστορίας του χωριού που λίγα χρόνια πριν έπνιγε Λακωνία & Αρκαδία στο "Κολλινιάτικο" - σε συντροφεύουν ενώ η ματιά σου χαϊδεύει τους γεμάτους ελαιόδενδρα απέναντι λόφους - το κολλινιάτικο λάδι εξακολουθεί να αποτελεί φημισμένο τοπικό προϊόν.Λίγο αργότερα τα πρώτα σπίτια. Το χωριό ξαπλώνει νωχελικά στην πλαγιά παίζοντας με τον ήλιο, προφυλαγμένο απ' τους χειμωνιάτικους ενοχλητικούς βόρειους αέρηδες (Ενδεικτικά: Κάτω Κολλίνες υψόμετρο 660 μέτρα, πλατεία Άνω Κολλινών 780 μέτρα, Δημοτικό Σχολείο/ Λαογραφικό Μουσείο 822 μέτρα, είσοδος χωριού/ Άγιος Παντελεήμονας 832 μέτρα).
Πετρόχτιστα σπίτια, κεραμοσκεπές, κληματαριές στις αυλές, ελαιόδενδρα, μουριές, πλούσια βλάστηση,...
Ιστορικά λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τις Κολλίνες. Σίγουρα της γέννησης των Κολλινών προηγήθηκε ο οικισμός στην Κλειβίτσα, νοτιοανατολικά του χωριού.Σύμφωνα με Διατάγματα των ετών 1833,1834 & 1835 οι Κολλίνες ανήκουν στο Δήμο Καλτεζών της Επαρχίας Μαντινείας, του Νομού Αρκαδίας. Μάλιστα διατέλεσαν πρωτεύουσα του Δήμου έως και το 1914 οπότε και καταργήθηκαν οι Παλαιοί Δήμοι.Ανεξάρτητη Κοινότητα έως το 1988, οπότε σύμφωνα με το ν. "Καποδίστρια" αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Σκιρίτιδας.
Πληθυσμιακά οι Κολλίνες έχουν υποστεί αισθητή μείωση τα τελευταία χρόνια, συνέπεια ή προϋπόθεση γενικότερων αλλαγών. Παραμένει όμως ζωντανό χωριό.
Μια καλή περιγραφή των Κολλινών των περασμένων ετών μας άφησε ο λαϊκός στιχουργός Δημήτριος Α. Οικονόμου:
"Η Κολλίνα ήταν κάποτε κωμόπολη μεγάλη.
Εφημιζόταν για τα κρασιά και το καλό το λάδι.
Ήταν περίπου δυόμισι, κοντά σε τρεις χιλιάδες,
με πέντε έξι δάσκαλους, τρεις, τέσσερες παπάδες.
Τετρακόσια παιδιά πηγαίνανε τότε μες το σχολείο,
και όλοι οι δρόμοι γέμιζαν με ήλιο και με κρύο.
Τις Κυριακές στην αγορά είχε πλούσιο παζάρι,
ωσάν μελίσσι βούιζε και είχε περίσσια χάρη.
Παρασκευές επήγαιναν τα ζώα σαν κορέλλες,
και κουβαλούσαν τα κρασιά στη Σπάρτη, στις ταβέρνες.
Ήταν όμορφο θέαμα να κάθεσαι να βλέπεις
από το δρόμο το δημόσιο αντίκρυ να τα αγναντεύεις.
Ογδόντα ζώα μέχρι εκατό, το ένα κοντά στο άλλο,
και όλα επροχωρούσανε με βήμα αργό, μεγάλο.
Στην Τρίπολη πουλιότανε το Κολλινιάτικο το λάδι,
και όλοι επηγαίνανε, ποιος να το πρωτοπάρει.
Γελάδια, γιδοπρόβατα, το χωριό είχε χιλιάδες,
όπου οι Κολλινιάτες πούλαγαν και παίρναν πολλούς παράδες.
Το μεγαλύτερο ξεφάντωμα γινότανε στον τρύγο,
στους δρόμους δεν εχώραγε για να πετάξεις μήλο.
Τα βράδια όλες οι εργατιές από τα μεγάλα αμπέλια ξεκίναγαν
να' ρθουν στο χωριό με γέλια και με γλέντια..."
Απ' τα περιγραφόμενα, σήμερα εξακολουθούν το λάδι, το κρασί λιγότερο και σίγουρα τα γλέντια.
"Ο Πάνας με το Διόνυσο κατοικούν στο Δάσος της Σκιρίτιδας και επισκέπτονται συχνά τις Κολλίνες" σχολίασαν ξένοι επισκέπτες προσπαθώντας να κατανοήσουν διήμερο γλέντι άνευ λόγου και αιτίας.
Προσωπικά ουδέποτε είδα τον Πάνα ή το Διόνυσο. Αντίθετα είδα πολλές φορές τη "Μαντρούκενα" να κάνει αισθητή την επίσκεψή της!.
… Θα πασχίσω, επιγραμματικά, στο λίγο χρόνο που έχω στη διάθεσή μου, να συνθέσω ένα μωσαϊκό αναμνήσεων απ’ όλα όσα και σεις γνωρίζετε, κι ίσως καλύτερα, για μια πιο ουσιαστική επικοινωνία, επικοινωνία Κολλινιάτικη, αρχίζοντας από μια ιδιάζουσα παράμετρο της ιστορίας του χωριού μας μαζί με κάποια διανθίσματα εθνικά και διεθνή για ποικιλία ευχάριστη και ωφέλιμη.
Επειδή το χωριό μας δημιουργήθηκε για λόγους επιβίωσης, σαν καταφύγιο από τους τουρκικούς κλπ διωγμούς, στο απόμακρο, απομονωμένο και περίκλειστο αυτό τοπίο, μέσα σε λόφους στα 4 σημεία του ορίζοντα, δίχως, ένα μεγάλο μέρος, ευρύτερη οπτική πρόσβαση, οι Κολλινιάτες ανέπτυξαν ιδιαίτερο χαρακτήρα και συμπεριφορά{το σύνδρομο των Κολλινών}.
Το ορεινό και άγριο φυσικό στοιχείο επέτεινε τα χαρακτηριστικά αυτά.
Οι Κολλινιάτες πίστευαν ότι το χωριό μας είναι το κέντρο του κόσμου, ότι όλα ξεκινάνε από εδώ και όλα καταλήγουν εδώ.
Γιαυτό συμπεριφέρονταν με περισσή υπερηφάνεια και ανάπτυξαν μια ιδιότυπη άμιλλα.
Συχνά ακουγόταν «ξέρεις ποιος είμαι γώ ρε; »
Πάντως, κατά κανόνα, υπήρξαν πολύ εργατικοί και τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κατόρθωσαν όλο αυτόν τον απέραντο τόπο, άγονο, απόκρημνο, γιομάτο κοτρόνες και λιθάρια, να τον κάνουν παραγωγικό. …
… Ήταν πραγματικοί ήρωες ειρήνης και δημιουργίας αλλά και γενναίοι πολεμιστές στους εθνικούς αγώνες (όπως αποδεικνύει και το Ηρώον στην Πλατεία), κι όταν ήταν να διασώσουν το υπέροχο δάσος του Αγίου Χριστοφόρου {Αν ζούσε ο Παπαδολιάς (Σαϊνης), παππούς του Χριστόφορου, θα είχε πολλά να μας διηγηθεί} κ.ά.
Επίσης ήταν φιλότιμοι, προοδευτικοί, ντόμπροι, χωρίς διπλωματικούς ελιγμούς και δουλοπρέπεια, φιλόξενοι και γενναιόδωροι, αλλά συνάμα καχύποπτοι και απορριπτικοί στο ξένο στοιχείο, και, ορισμένοι δεν απόφυγαν το μεγάλο καρκίνωμα της φυλής μας, τη ζηλοφθονία, που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα…..
….Από το ένα μέρος έχουμε να επιδείξουμε σπουδαίους ανθρώπους, επιστήμονες (έχετε υπόψη σας ότι ο εφευρέτης και πρωτεργάτης της περιβόητης αντι-πυρηνικής ομπρέλας της Αμερικής είναι ο αείμνηστος Νίκος Χριστόφιλος;).
Επίσης ο Γιώργος Παπαοικονόμου, σπουδαίος επιστήμονας και εφευρέτης στη ΝΑΣΑ, που βρίσκεται αυτή την εποχή στην Αμερική για θέμα υγείας και του ευχόμαστε καλή επιτυχία, ο καθηγητής πανεπιστημίου Τάσος Σουρλάς, ο γιατρός Αθανασούλης στις ΗΠΑ, οι καθηγητές πανεπιστημίου Αλέξης Πολυχρονάκος, και Θανάσης Λυμπερόπουλος, οι καθηγήτριες πανεπιστημίου Ελένη Χασακή (της Μπουρομαρίας), και η Κάτια Συκαρά στην Αμερική και η Βαλεντίνη Ρήγα εδώ, ο Ν. Παπαδολιάς στον Καναδά κ.ά}.
Αλλά και επιχειρηματίες: (οι ευεργέτες αδερφοί Δημήτρης και Γιαννέλης Μοιράγια και ο Γιώργος Συκαράς (Σφήκας), επίσης οι Γιάννης Συκαράς (Αμπλάς), Παπαδιαμαντοπουλαίοι, Κοκκοραίοι, Χαραμαίοι, Στρατηγίου, Μπεναίοι, Μοιραγαίοι) και άλλοι, και οι Κολλίνες γενικά υπήρξαν πρότυπο δημιουργίας. Στην εκκλησία έχουμε τον εξαίρετο Κύριλλο μας, στις Ένοπλες Δυνάμεις ανώτατους αξιωματικούς όπως τον Κώστα Πολυχρονάκο, τον Αντώνη Δούμουρα, τον Γιάννη Λαφογιάννη, τον Πιέρρο Μαγκλάρα. Στο πυροσβεστικό Σώμα τον Αρχηγό του Κώστα Λούμο, στη Μουσική το Αττικό Ωδείο του Γ. Χριστόφιλου, στον Αθλητισμό τον Χρήστο Λούμο, Βαλκανιονίκη και τον Πετρόγιαννη στο Σικάγο, στις φωτογραφικές τέχνες το Γιώργο Τερζή (αριστούργημα), στο χορό το Χριστόφορο Οικονόμου (Μπαλέτα Δώρα Στράτου) κ.ά. που δεν θυμάμαι….
….Ακόμη έχουμε να επιδείξουμε σπουδαία έργα. Π.χ. ο δρόμος Κολλινών –Βλαχοκερασιάς (1926-1933) υπήρξε η πρώτη προσωπική εργασία στην Ελλάδα και μάλιστα την κοινότητα συγχάρηκε από το βήμα της Βουλής ο τότε υπουργός Δημοσίων ΄Εργων.
Το σχολείο μας , ένα από τα καλύτερα στη χώρα.
Και τα δυο αυτά έργα ήταν αποτέλεσμα του ηρωϊσμού και των θυσιών των Κολλινιατών του χωριού και των αδερφών ομογενών στην Αμερική.
Επίσης, οι Κολλίνες φημίστηκαν για το καλύτερο λάδι και κρασί τους (με χρυσά βραβεία στη ΔΕΘ). ….
…Να μη λησμονήσω και το άλλο γνώρισμα του χωριού μας: Βγάζει και ποιητές : την Κρυστάλλω, την Ευγενία, τη Ντίνα, τον Κορνήλιο, και τον σατυρικό Κουλόγιαννη (τύφλα νάχουν ο Σουρής και ο Σούτσος) και ο Μήτσος Οικονόμου).
Επιτρέψτε μου να θυμίσω το αριστουργηματικό στίχο του αείμνηστου ποιητή Βασίλη Βουτουχιώτη (Αθανασούλη) αφιερωμένο στον πατέρα του όταν τον κατευόδωναν για τους Ουρανούς:
«Σβήστε επιτέλους αυτά τα κεριά. Τούτη η ψυχή έχει πολύ φως για να σκοντάψει»….
….Για θυμηθείτε τις εκατοντάδες παιδιών στο σχολείο και στην Πλατεία, τα περισσότερα ξυπόλυτα στην Κατοχή και μετά ή με σαμπρέλες και τσόκαρα, κουβαλώντας από ένα ξύλο ο καθένας για τη σόμπα του σχολείου το χειμώνα, αλλά με την καρδιά ολόζεστη και το μυαλό κοφτερό και με θέληση κι αγωνιστικότητα, τις εκδρομές και τους περιπάτους στον ΄Αγιο Παντελεήμονα (το άλσος αυτό έγινε με πρωτοβουλία του Πάνου Μπένου), στον Προφήτη Ελισαίο (έργο του αφοσιωμένου και αποφασιστικού ανθρώπου, του μπαρμπα Χρήστου Καράμπελα, που έδωσε ένα ωραίο παράδειγμα), τα πανηγύρια στον ΄Αγιο Χριστόφορο και στα άλλα εξωκλήσια, καμιά 30 (και είπε κάποιος ξένος ότι για να έχουν τόσες εκκλησίες οι Κολλινιάτες γύρω στο χωριό, ή είναι καλοί και κρατάνε μακριά τους διαβόλους ή το αντίθετο), τις εκδρομές στο Γαύρο με το τρεχούμενο και γάργαρο νερό, που στέρεψε κιαυτό, τους αετούς στο Αλώνι του Φλώρη, τα παιχνίδια «τσαμάκα τσιλίκι», την «αμπάρζα», το κουτί, τις γουρουνόφουσκες που τις ξεραίναμε και τις γεμίζαμε με σπόρους από αραποσίτι ή στραγάλια και παίζαμε γιατί ούτε μπάλα ούτε μπαλόνια είχαμε, το χιονοπόλεμο ανάμεσα στις γειτονιές, Αγορά, Περαχώρι, Ξερολιά, Αλωνάκι (πολλές φορές με τραυματίες, με καρούμπαλα- γιατί κάποιοι αχαρακτήριστοι έβαζαν πέτρες στις μπάλες του χιονιού ), το κολύμπι το καλοκαίρι στη Γούρνα της Πουλομήτραινας, τον τρύγο και το θέρο και τις ελιές στον Κάμπο και τις ιστορίες του Ευρώτα, του Βουτούχου κλπ.
Και τα παιχνίδια των κοριτσιών «περνάει, περνάει η μέλισσα με τα μελισσόπουλα¨ κλπ.
Τους αλησμόνητους καλοσυνάτους, σεβαστούς γέροντες που παίζανε αμάδες ή καντρίλιες στην Πλατεία και κάποια σκανταλιάρικα παιδιά πήγαιναν και έβαζαν αγκάθια από τις ακακίες στις πλάκες και τρυπιόνταν οι μεγάλοι και τόσα άλλα…..
….(Μεταξύ μας, ένα από τα σκανταλιάρικα παιδιά ήταν και ο υποφαινόμενος, αλλά κάποια μέρα που πετροβολάγαμε ένα δέντρο στο Αλωνάκι, ξεπετιέται η Καραβέργαινα και την ακούω ακόμη που φώναξε «δεν ντρέπεσαι, είσαι και του γιατρού ο γιος !»).
Νάναι καλά και την ευχαριστώ! Ακόμη το μυστήριο «φωτάκι» στον Άγιο Δημήτρη και το «σμερδάκι» στον Άγιο Χριστόφορο και τους θρύλους που καλλιεργήθηκαν, τις νεράϊδες και το «Γιότσαλι και τόσα άλλα..
Αλλά τότε ήταν μια ζωή ανέμελη.
Δεν υπήρχε η λέξη άγχος. Το χωριό ήταν το παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Και υπήρχε συναίσθηση, συμπόνια, αλληλεγγύη, έγνοια! Νοιαζόταν ο ένας για τον άλλον στις δύσκολες στιγμές. Και τα παιχνίδια τότε ήταν πιο υγιεινά, πιο ανθρώπινα.
Και το σπουδαιότερο: οι άνθρωποι τότε τραγούδαγαν απλά και όμορφα: τη Νερατζούλα φουντωμένη (που είναι η εξαίρετη τραγουδίστρια Γιαννούλα;), «κόρη μαλαματένια μου και μαργαριταρένια μου», «εκεί ψηλά που πας στη φτέρη και μένανε κοντοκαρτέρει», «ας παν να δουν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου», «νάχα νεράντζι νάριχνα στο πέρα παραθύρι» κλπ. Και του γέρο Σκουρτσή το περίφημο «σαν μεθώ και πέφτω χάμω και λασπώνομαι ακουμπώ τα δυο μου χέρια και σηκώνομαι».
Όμως, οι άνεμοι άλλαξαν, αλλά και οι καιροί.
Όχι από μόνοι τους. Κι όχι από τα χωριά, που υπήρξαν τα θύματα….
… Στη γειτονιά «Κ», π.χ., όπου ζούσαν περίπου 30 νοματαίοι και έσφυζε από ζωή, όταν σχεδόν ρήμαξε από ανθρώπους, ο μακαρίτης Γιάννης Κακλέας (Μπουρνόβαλος) είχε πει χαρακτηριστικά το περίφημο «οδός «Κ»= «κλειστόν». ….
….Την εκτέλεση του αντάρτη από την ομάδα του Φεστούτσιο στον Αστράτηγο, το βίο και την πολιτεία του διαβόητου αστυνόμου και της συμμορίας του, και μετά, τους Γερμανούς Ναζί, το φόνο του Γερμανού φρουρού από αντάρτη έξω από του Παπα-Γιώργη το σπίτι και την εκτέλεση του αντάρτη, τους 30 όμηρους στην Πλατεία με το πολυβόλο να τους στοχεύει, την ηρωϊκή πράξη του Κολλινιάτη {Ν.Ρεβελή} που όταν μετέφεραν τους όμηρους πήρε τη θέση συγγενή του που είχε 4 παιδιά {Γιούρντα-Κουρουπόγιαννη}, το κάψιμο του χωριού και το θρήνο και τον οδυρμό των κατοίκων, αλλά και ορισμένων Αυστριακών στρατιωτών, που έπασχαν από τη βαρβαρότητα των Ναζι;
Ξεχνάει κανείς το Γέρο Σούφη {Παναγιώτη Καλλιανέση} πού ενώ καιγόταν το χωριό πήρε το μπουζούκι του και αναπτέρωσε το ηθικό του κόσμου, και τόσες άλλες αναμνήσεις που ματώνουν το νου. ….
…Αλλά ας θυμηθούμε και άλλα, ευχάριστα: τον Ντοϊλα, το Γιαγκούλα, την αχλαδιά της γριούλας και τους «αρχάγγελους» που της τα έκλεψαν, τον μπαρμπα Γιαννάκο που μιμήθηκε τον Ίκαρο στον Όχτο, το περίφημο «ο Γιάννης της Ελένης» του μπάρμπα Στέλιου, τις ωραίες μαντινάδες του μπάρμπα Γιάννη του Λεχάρη, τα κατορθώματα του Σαράντου του Γρίβα και τις ιστορίες του Αλεξοσπύρου, τη «φανερή» του μπάρμπα Βασίλη, τον μπαρμπα Στράτη το Σκούζε με τις σαλιγκαριές, τον Κουτρονίκο με το «αλευροφορτόσατε» και το «δεύρο έξω» κλπ, τον Τσαγκάρη που έπινε κρασί με το σέκιο και κανένας δεν του παράβγαινε, τα καραβάνια με τους αγωγιάτες, τους γυρολόγους, κάποια πειραχτήρια που δοκίμαζαν την ευφυία μαγαζατόρων ζητώντας «σουλιπινούς» και «χεσαμόλι» κλπ, τον ταχυδρόμο και ντελάλη Τσουρουφλόγιαννη, το γέρο Καρκαζή με το «ζούδι» και το «μπλουμ γουβί», το γέρο Κόκκορα που συμβούλευε « στην Αμερική να πας να πλουτίσεις, στη Γαλλία να πας να γλεντήσεις, στην Ελλάδα να πας να ζήσεις!»….
… Τελειώνω με την ευχή που συνήθιζε ο παππούλης μου, ο μπαρμπα Γιάννης, «Ο Θεός το καλό», και να είμαστε καλά να ξανανταμώνουμε σε καλλίτερες ημέρες!...
Στο 20ο χλμ. Τρίπολης - Σπάρτης η ταμπέλα δεξιά της Επαρχιακής Οδού ενημερώνει:
Κερασιά 1χλμ./ Βλαχοκερασιά 3 χλμ./ Κολλίνες 20 χλμ.
Διασχίζοντας τα δύο πρώτα χωριά ο δρόμος ανηφορίζει στο Δρυμό της Σκιρίτιδας. Ένα εκπληκτικής ομορφιάς δάσος φυσικό & τεχνητό - το μεγαλύτερο των Βαλκανίων - γεμάτο μαύρη πεύκη, έλατα, δρυς, καστανιές,...
Ο ανήφορος τερματίζει στο λόφο του Αγίου Χριστοφόρου, με τον ομώνυμο Ιερό Ναό, δρυς, καστανιές και 1119 μέτρα υψόμετρο.
Ακριβώς απέναντι, δεξιά ο Ταΰγετος και αριστερά ο Πάρνωνας. Στα λευκά ή στα πράσινα, με το φως του ήλιου ή στο σκοτάδι της νύχτας, υπό το φως των αστεριών ή μόνον υπό τα φώτα των χωριών στις πλαγιές τους, μαγεύουν ανεπανόρθωτα!.
Και βέβαια στο βάθος, στο τέλος του ορίζοντα η πόλη της Σπάρτης αχνοφαίνεται την ημέρα ενώ τη νύχτα λούζεται στα φώτα της, σαν καράβι στη θάλασσα.
Κατεβαίνοντας τον Άγιο Χριστόφορο ίχνη αμπελιών - μάρτυρες της οινικής ιστορίας του χωριού που λίγα χρόνια πριν έπνιγε Λακωνία & Αρκαδία στο "Κολλινιάτικο" - σε συντροφεύουν ενώ η ματιά σου χαϊδεύει τους γεμάτους ελαιόδενδρα απέναντι λόφους - το κολλινιάτικο λάδι εξακολουθεί να αποτελεί φημισμένο τοπικό προϊόν.Λίγο αργότερα τα πρώτα σπίτια. Το χωριό ξαπλώνει νωχελικά στην πλαγιά παίζοντας με τον ήλιο, προφυλαγμένο απ' τους χειμωνιάτικους ενοχλητικούς βόρειους αέρηδες (Ενδεικτικά: Κάτω Κολλίνες υψόμετρο 660 μέτρα, πλατεία Άνω Κολλινών 780 μέτρα, Δημοτικό Σχολείο/ Λαογραφικό Μουσείο 822 μέτρα, είσοδος χωριού/ Άγιος Παντελεήμονας 832 μέτρα).
Πετρόχτιστα σπίτια, κεραμοσκεπές, κληματαριές στις αυλές, ελαιόδενδρα, μουριές, πλούσια βλάστηση,...
Ιστορικά λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τις Κολλίνες. Σίγουρα της γέννησης των Κολλινών προηγήθηκε ο οικισμός στην Κλειβίτσα, νοτιοανατολικά του χωριού.Σύμφωνα με Διατάγματα των ετών 1833,1834 & 1835 οι Κολλίνες ανήκουν στο Δήμο Καλτεζών της Επαρχίας Μαντινείας, του Νομού Αρκαδίας. Μάλιστα διατέλεσαν πρωτεύουσα του Δήμου έως και το 1914 οπότε και καταργήθηκαν οι Παλαιοί Δήμοι.Ανεξάρτητη Κοινότητα έως το 1988, οπότε σύμφωνα με το ν. "Καποδίστρια" αποτελεί Δημοτικό Διαμέρισμα του Δήμου Σκιρίτιδας.
Πληθυσμιακά οι Κολλίνες έχουν υποστεί αισθητή μείωση τα τελευταία χρόνια, συνέπεια ή προϋπόθεση γενικότερων αλλαγών. Παραμένει όμως ζωντανό χωριό.
Μια καλή περιγραφή των Κολλινών των περασμένων ετών μας άφησε ο λαϊκός στιχουργός Δημήτριος Α. Οικονόμου:
"Η Κολλίνα ήταν κάποτε κωμόπολη μεγάλη.
Εφημιζόταν για τα κρασιά και το καλό το λάδι.
Ήταν περίπου δυόμισι, κοντά σε τρεις χιλιάδες,
με πέντε έξι δάσκαλους, τρεις, τέσσερες παπάδες.
Τετρακόσια παιδιά πηγαίνανε τότε μες το σχολείο,
και όλοι οι δρόμοι γέμιζαν με ήλιο και με κρύο.
Τις Κυριακές στην αγορά είχε πλούσιο παζάρι,
ωσάν μελίσσι βούιζε και είχε περίσσια χάρη.
Παρασκευές επήγαιναν τα ζώα σαν κορέλλες,
και κουβαλούσαν τα κρασιά στη Σπάρτη, στις ταβέρνες.
Ήταν όμορφο θέαμα να κάθεσαι να βλέπεις
από το δρόμο το δημόσιο αντίκρυ να τα αγναντεύεις.
Ογδόντα ζώα μέχρι εκατό, το ένα κοντά στο άλλο,
και όλα επροχωρούσανε με βήμα αργό, μεγάλο.
Στην Τρίπολη πουλιότανε το Κολλινιάτικο το λάδι,
και όλοι επηγαίνανε, ποιος να το πρωτοπάρει.
Γελάδια, γιδοπρόβατα, το χωριό είχε χιλιάδες,
όπου οι Κολλινιάτες πούλαγαν και παίρναν πολλούς παράδες.
Το μεγαλύτερο ξεφάντωμα γινότανε στον τρύγο,
στους δρόμους δεν εχώραγε για να πετάξεις μήλο.
Τα βράδια όλες οι εργατιές από τα μεγάλα αμπέλια ξεκίναγαν
να' ρθουν στο χωριό με γέλια και με γλέντια..."
Απ' τα περιγραφόμενα, σήμερα εξακολουθούν το λάδι, το κρασί λιγότερο και σίγουρα τα γλέντια.
"Ο Πάνας με το Διόνυσο κατοικούν στο Δάσος της Σκιρίτιδας και επισκέπτονται συχνά τις Κολλίνες" σχολίασαν ξένοι επισκέπτες προσπαθώντας να κατανοήσουν διήμερο γλέντι άνευ λόγου και αιτίας.
Προσωπικά ουδέποτε είδα τον Πάνα ή το Διόνυσο. Αντίθετα είδα πολλές φορές τη "Μαντρούκενα" να κάνει αισθητή την επίσκεψή της!.
ΣΚΙΡΙΤΙΔΑ
Στην αρχαιότητα Σκιρίτις ονομαζόταν μεγάλο τμήμα της βόρειας Λακωνίας. Σε γενικές
γραμμές οριοθετείται, δυτικά από τον Ευρώτα και ανατολικά από τον Οινούντα/
Κελεφίνα. Σήμερα δηλώνει ως τοπωνύμιο τον τεχνητό δρυμό - δημιούργημα του Τάσου
Στεφάνου - που καλύπτει σχεδόν την ίδια περιοχή, από την Κερασιά, Βλαχοκερασιά ως
τις Κολλίνες, νοτιότατα εδάφη της επαρχίας Μαντινείας.
Η Σκιρίτις έμεινε γνωστή για το επίλεκτο στρατιωτικό σώμα των κατοίκων της,
Σκιρίτις Λόχος, που κατείχε τιμητικά την αριστερή πτέρυγα της σπαρτιατικής
φάλαγγας. Κατά τις ημερήσιες εκστρατευτικές πορείες προηγούνταν όλου του
σπαρτιατικού στρατεύματος, πορεύονταν μπροστά και από το ιππικό σώμα των
ανιχνευτών. Κατά τη διάρκεια των μαχών παρατάσσονταν δίπλα στους τρακόσιους του
βασιλέως. Αποτελούνταν από εξακόσιους περίπου άνδρες που ήταν περίφημοι για τη
σωματικής τους ρώμη και την ανδρεία τους και αναλάμβαναν τις δυσκολότερες
επιχειρήσεις. Τα κατορθώματα αυτών των ανδρών υμνήθηκαν από τους Λακεδαιμόνους.
Οι Σκιρίτες ήταν αρκαδικής καταγωγής και ενσωματώθηκαν ειρηνικά (υπάγονται στο
καθεστώς των περιοίκων), στις αρχές του 8ου π.χ. αιώνα, στο κράτος της Σπάρτης για
να αποτελέσουν μεθόριο κυματοθραύστη και προμαχώνα προς βορρά, τουλάχιστον ως τον
4ο π.χ. αιώνα. Έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην κατάκτηση μέρους της νότιας Αρκαδίας
(κτήσεις των εθνών Παρρασίων, Μαιναλίων και της πόλεως της Τεγέας) ως την παγίωση
των μέσων του 6ου π.χ. αιώνα.
Η Σκιρίτις καθόλο το διάστημα της λακωνικής υπεροχής, μέσα 6ου - αρχές 4ου π.χ.
αιώνα, μένει αφανής. Η πρώτη εισβολή του Επαμεινώνδα (χειμώνας 370/69) στη
Λακωνική αποτελεί την απαρχή των εξελίξεων. Μεταξύ άλλων καταλαμβάνεται από τους
Αρκάδες το Οίον της Σκιρίτιδας και εξοντώνεται η υπό τον Ισχόλαο φρουρά. Μεγάλο
μέρος των πρώην περιοικίδων περιοχών της Σπάρτης αποδεσμεύεται από την επικράτειά
της, ανάμεσά τους και η Σκιρίτις, η οποία θα ενισχύσει την ίδρυση της Μεγαλόπολης,
το 368, με ανθρώπινο δυναμικό. Οι επιχειρήσεις του Αρχιδάμου - 364, εισβολή και
λεηλασία της Σκιρίτιδας, μεταξύ άλλων - δεν άλλαξαν τη θέση της Σκιρίτιδας. Ίσως η
εκστρατεία του ίδιου βασιλέως το 353/2 στη νότια Μεγαλοπολιτική να απέφερε μια
μικρή προς βορρά επάνοδο της Σπάρτης (Καρυές).
Στα μετέπειτα χρόνια η μεθόριος Σκιρίτις ανήκει πότε στους Αρκάδες, μοιρασμένη σε
Μεγάλη Πόλη και Τεγέα, και πότε στη Σπάρτη.
Ο Παυσανίας - ιστορικός και γεωγράφος ο οποίος περιόδευσε την Πελοπόννησο το 180
μ.χ - αναφέρει τους Οιάτες, δηλ. τους κατοίκους του Οιού της Σκιρίτιδος, ως έναν
από τους εννέα Δήμους της Τεγέας.
Επειδή το χωριό μας δημιουργήθηκε για λόγους επιβίωσης, σαν καταφύγιο από τους τουρκικούς κλπ διωγμούς, στο απόμακρο, απομονωμένο και περίκλειστο αυτό τοπίο, μέσα σε λόφους στα 4 σημεία του ορίζοντα, δίχως, ένα μεγάλο μέρος, ευρύτερη οπτική πρόσβαση, οι Κολλινιάτες ανέπτυξαν ιδιαίτερο χαρακτήρα και συμπεριφορά{το σύνδρομο των Κολλινών}.
Το ορεινό και άγριο φυσικό στοιχείο επέτεινε τα χαρακτηριστικά αυτά.
Οι Κολλινιάτες πίστευαν ότι το χωριό μας είναι το κέντρο του κόσμου, ότι όλα ξεκινάνε από εδώ και όλα καταλήγουν εδώ.
Γιαυτό συμπεριφέρονταν με περισσή υπερηφάνεια και ανάπτυξαν μια ιδιότυπη άμιλλα.
Συχνά ακουγόταν «ξέρεις ποιος είμαι γώ ρε; »
Πάντως, κατά κανόνα, υπήρξαν πολύ εργατικοί και τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι κατόρθωσαν όλο αυτόν τον απέραντο τόπο, άγονο, απόκρημνο, γιομάτο κοτρόνες και λιθάρια, να τον κάνουν παραγωγικό. …
… Ήταν πραγματικοί ήρωες ειρήνης και δημιουργίας αλλά και γενναίοι πολεμιστές στους εθνικούς αγώνες (όπως αποδεικνύει και το Ηρώον στην Πλατεία), κι όταν ήταν να διασώσουν το υπέροχο δάσος του Αγίου Χριστοφόρου {Αν ζούσε ο Παπαδολιάς (Σαϊνης), παππούς του Χριστόφορου, θα είχε πολλά να μας διηγηθεί} κ.ά.
Επίσης ήταν φιλότιμοι, προοδευτικοί, ντόμπροι, χωρίς διπλωματικούς ελιγμούς και δουλοπρέπεια, φιλόξενοι και γενναιόδωροι, αλλά συνάμα καχύποπτοι και απορριπτικοί στο ξένο στοιχείο, και, ορισμένοι δεν απόφυγαν το μεγάλο καρκίνωμα της φυλής μας, τη ζηλοφθονία, που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα…..
….Από το ένα μέρος έχουμε να επιδείξουμε σπουδαίους ανθρώπους, επιστήμονες (έχετε υπόψη σας ότι ο εφευρέτης και πρωτεργάτης της περιβόητης αντι-πυρηνικής ομπρέλας της Αμερικής είναι ο αείμνηστος Νίκος Χριστόφιλος;).
Επίσης ο Γιώργος Παπαοικονόμου, σπουδαίος επιστήμονας και εφευρέτης στη ΝΑΣΑ, που βρίσκεται αυτή την εποχή στην Αμερική για θέμα υγείας και του ευχόμαστε καλή επιτυχία, ο καθηγητής πανεπιστημίου Τάσος Σουρλάς, ο γιατρός Αθανασούλης στις ΗΠΑ, οι καθηγητές πανεπιστημίου Αλέξης Πολυχρονάκος, και Θανάσης Λυμπερόπουλος, οι καθηγήτριες πανεπιστημίου Ελένη Χασακή (της Μπουρομαρίας), και η Κάτια Συκαρά στην Αμερική και η Βαλεντίνη Ρήγα εδώ, ο Ν. Παπαδολιάς στον Καναδά κ.ά}.
Αλλά και επιχειρηματίες: (οι ευεργέτες αδερφοί Δημήτρης και Γιαννέλης Μοιράγια και ο Γιώργος Συκαράς (Σφήκας), επίσης οι Γιάννης Συκαράς (Αμπλάς), Παπαδιαμαντοπουλαίοι, Κοκκοραίοι, Χαραμαίοι, Στρατηγίου, Μπεναίοι, Μοιραγαίοι) και άλλοι, και οι Κολλίνες γενικά υπήρξαν πρότυπο δημιουργίας. Στην εκκλησία έχουμε τον εξαίρετο Κύριλλο μας, στις Ένοπλες Δυνάμεις ανώτατους αξιωματικούς όπως τον Κώστα Πολυχρονάκο, τον Αντώνη Δούμουρα, τον Γιάννη Λαφογιάννη, τον Πιέρρο Μαγκλάρα. Στο πυροσβεστικό Σώμα τον Αρχηγό του Κώστα Λούμο, στη Μουσική το Αττικό Ωδείο του Γ. Χριστόφιλου, στον Αθλητισμό τον Χρήστο Λούμο, Βαλκανιονίκη και τον Πετρόγιαννη στο Σικάγο, στις φωτογραφικές τέχνες το Γιώργο Τερζή (αριστούργημα), στο χορό το Χριστόφορο Οικονόμου (Μπαλέτα Δώρα Στράτου) κ.ά. που δεν θυμάμαι….
….Ακόμη έχουμε να επιδείξουμε σπουδαία έργα. Π.χ. ο δρόμος Κολλινών –Βλαχοκερασιάς (1926-1933) υπήρξε η πρώτη προσωπική εργασία στην Ελλάδα και μάλιστα την κοινότητα συγχάρηκε από το βήμα της Βουλής ο τότε υπουργός Δημοσίων ΄Εργων.
Το σχολείο μας , ένα από τα καλύτερα στη χώρα.
Και τα δυο αυτά έργα ήταν αποτέλεσμα του ηρωϊσμού και των θυσιών των Κολλινιατών του χωριού και των αδερφών ομογενών στην Αμερική.
Επίσης, οι Κολλίνες φημίστηκαν για το καλύτερο λάδι και κρασί τους (με χρυσά βραβεία στη ΔΕΘ). ….
…Να μη λησμονήσω και το άλλο γνώρισμα του χωριού μας: Βγάζει και ποιητές : την Κρυστάλλω, την Ευγενία, τη Ντίνα, τον Κορνήλιο, και τον σατυρικό Κουλόγιαννη (τύφλα νάχουν ο Σουρής και ο Σούτσος) και ο Μήτσος Οικονόμου).
Επιτρέψτε μου να θυμίσω το αριστουργηματικό στίχο του αείμνηστου ποιητή Βασίλη Βουτουχιώτη (Αθανασούλη) αφιερωμένο στον πατέρα του όταν τον κατευόδωναν για τους Ουρανούς:
«Σβήστε επιτέλους αυτά τα κεριά. Τούτη η ψυχή έχει πολύ φως για να σκοντάψει»….
….Για θυμηθείτε τις εκατοντάδες παιδιών στο σχολείο και στην Πλατεία, τα περισσότερα ξυπόλυτα στην Κατοχή και μετά ή με σαμπρέλες και τσόκαρα, κουβαλώντας από ένα ξύλο ο καθένας για τη σόμπα του σχολείου το χειμώνα, αλλά με την καρδιά ολόζεστη και το μυαλό κοφτερό και με θέληση κι αγωνιστικότητα, τις εκδρομές και τους περιπάτους στον ΄Αγιο Παντελεήμονα (το άλσος αυτό έγινε με πρωτοβουλία του Πάνου Μπένου), στον Προφήτη Ελισαίο (έργο του αφοσιωμένου και αποφασιστικού ανθρώπου, του μπαρμπα Χρήστου Καράμπελα, που έδωσε ένα ωραίο παράδειγμα), τα πανηγύρια στον ΄Αγιο Χριστόφορο και στα άλλα εξωκλήσια, καμιά 30 (και είπε κάποιος ξένος ότι για να έχουν τόσες εκκλησίες οι Κολλινιάτες γύρω στο χωριό, ή είναι καλοί και κρατάνε μακριά τους διαβόλους ή το αντίθετο), τις εκδρομές στο Γαύρο με το τρεχούμενο και γάργαρο νερό, που στέρεψε κιαυτό, τους αετούς στο Αλώνι του Φλώρη, τα παιχνίδια «τσαμάκα τσιλίκι», την «αμπάρζα», το κουτί, τις γουρουνόφουσκες που τις ξεραίναμε και τις γεμίζαμε με σπόρους από αραποσίτι ή στραγάλια και παίζαμε γιατί ούτε μπάλα ούτε μπαλόνια είχαμε, το χιονοπόλεμο ανάμεσα στις γειτονιές, Αγορά, Περαχώρι, Ξερολιά, Αλωνάκι (πολλές φορές με τραυματίες, με καρούμπαλα- γιατί κάποιοι αχαρακτήριστοι έβαζαν πέτρες στις μπάλες του χιονιού ), το κολύμπι το καλοκαίρι στη Γούρνα της Πουλομήτραινας, τον τρύγο και το θέρο και τις ελιές στον Κάμπο και τις ιστορίες του Ευρώτα, του Βουτούχου κλπ.
Και τα παιχνίδια των κοριτσιών «περνάει, περνάει η μέλισσα με τα μελισσόπουλα¨ κλπ.
Τους αλησμόνητους καλοσυνάτους, σεβαστούς γέροντες που παίζανε αμάδες ή καντρίλιες στην Πλατεία και κάποια σκανταλιάρικα παιδιά πήγαιναν και έβαζαν αγκάθια από τις ακακίες στις πλάκες και τρυπιόνταν οι μεγάλοι και τόσα άλλα…..
….(Μεταξύ μας, ένα από τα σκανταλιάρικα παιδιά ήταν και ο υποφαινόμενος, αλλά κάποια μέρα που πετροβολάγαμε ένα δέντρο στο Αλωνάκι, ξεπετιέται η Καραβέργαινα και την ακούω ακόμη που φώναξε «δεν ντρέπεσαι, είσαι και του γιατρού ο γιος !»).
Νάναι καλά και την ευχαριστώ! Ακόμη το μυστήριο «φωτάκι» στον Άγιο Δημήτρη και το «σμερδάκι» στον Άγιο Χριστόφορο και τους θρύλους που καλλιεργήθηκαν, τις νεράϊδες και το «Γιότσαλι και τόσα άλλα..
Αλλά τότε ήταν μια ζωή ανέμελη.
Δεν υπήρχε η λέξη άγχος. Το χωριό ήταν το παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Και υπήρχε συναίσθηση, συμπόνια, αλληλεγγύη, έγνοια! Νοιαζόταν ο ένας για τον άλλον στις δύσκολες στιγμές. Και τα παιχνίδια τότε ήταν πιο υγιεινά, πιο ανθρώπινα.
Και το σπουδαιότερο: οι άνθρωποι τότε τραγούδαγαν απλά και όμορφα: τη Νερατζούλα φουντωμένη (που είναι η εξαίρετη τραγουδίστρια Γιαννούλα;), «κόρη μαλαματένια μου και μαργαριταρένια μου», «εκεί ψηλά που πας στη φτέρη και μένανε κοντοκαρτέρει», «ας παν να δουν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου», «νάχα νεράντζι νάριχνα στο πέρα παραθύρι» κλπ. Και του γέρο Σκουρτσή το περίφημο «σαν μεθώ και πέφτω χάμω και λασπώνομαι ακουμπώ τα δυο μου χέρια και σηκώνομαι».
Όμως, οι άνεμοι άλλαξαν, αλλά και οι καιροί.
Όχι από μόνοι τους. Κι όχι από τα χωριά, που υπήρξαν τα θύματα….
… Στη γειτονιά «Κ», π.χ., όπου ζούσαν περίπου 30 νοματαίοι και έσφυζε από ζωή, όταν σχεδόν ρήμαξε από ανθρώπους, ο μακαρίτης Γιάννης Κακλέας (Μπουρνόβαλος) είχε πει χαρακτηριστικά το περίφημο «οδός «Κ»= «κλειστόν». ….
….Την εκτέλεση του αντάρτη από την ομάδα του Φεστούτσιο στον Αστράτηγο, το βίο και την πολιτεία του διαβόητου αστυνόμου και της συμμορίας του, και μετά, τους Γερμανούς Ναζί, το φόνο του Γερμανού φρουρού από αντάρτη έξω από του Παπα-Γιώργη το σπίτι και την εκτέλεση του αντάρτη, τους 30 όμηρους στην Πλατεία με το πολυβόλο να τους στοχεύει, την ηρωϊκή πράξη του Κολλινιάτη {Ν.Ρεβελή} που όταν μετέφεραν τους όμηρους πήρε τη θέση συγγενή του που είχε 4 παιδιά {Γιούρντα-Κουρουπόγιαννη}, το κάψιμο του χωριού και το θρήνο και τον οδυρμό των κατοίκων, αλλά και ορισμένων Αυστριακών στρατιωτών, που έπασχαν από τη βαρβαρότητα των Ναζι;
Ξεχνάει κανείς το Γέρο Σούφη {Παναγιώτη Καλλιανέση} πού ενώ καιγόταν το χωριό πήρε το μπουζούκι του και αναπτέρωσε το ηθικό του κόσμου, και τόσες άλλες αναμνήσεις που ματώνουν το νου. ….
…Αλλά ας θυμηθούμε και άλλα, ευχάριστα: τον Ντοϊλα, το Γιαγκούλα, την αχλαδιά της γριούλας και τους «αρχάγγελους» που της τα έκλεψαν, τον μπαρμπα Γιαννάκο που μιμήθηκε τον Ίκαρο στον Όχτο, το περίφημο «ο Γιάννης της Ελένης» του μπάρμπα Στέλιου, τις ωραίες μαντινάδες του μπάρμπα Γιάννη του Λεχάρη, τα κατορθώματα του Σαράντου του Γρίβα και τις ιστορίες του Αλεξοσπύρου, τη «φανερή» του μπάρμπα Βασίλη, τον μπαρμπα Στράτη το Σκούζε με τις σαλιγκαριές, τον Κουτρονίκο με το «αλευροφορτόσατε» και το «δεύρο έξω» κλπ, τον Τσαγκάρη που έπινε κρασί με το σέκιο και κανένας δεν του παράβγαινε, τα καραβάνια με τους αγωγιάτες, τους γυρολόγους, κάποια πειραχτήρια που δοκίμαζαν την ευφυία μαγαζατόρων ζητώντας «σουλιπινούς» και «χεσαμόλι» κλπ, τον ταχυδρόμο και ντελάλη Τσουρουφλόγιαννη, το γέρο Καρκαζή με το «ζούδι» και το «μπλουμ γουβί», το γέρο Κόκκορα που συμβούλευε « στην Αμερική να πας να πλουτίσεις, στη Γαλλία να πας να γλεντήσεις, στην Ελλάδα να πας να ζήσεις!»….
… Τελειώνω με την ευχή που συνήθιζε ο παππούλης μου, ο μπαρμπα Γιάννης, «Ο Θεός το καλό», και να είμαστε καλά να ξανανταμώνουμε σε καλλίτερες ημέρες!...
Η Κολλίνα απο ψηλά
Και όμως είναι αλήθεια. «Όταν κοιτάς από ψηλά μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά»!
Αυτό πρέπει να σκέφτηκαν και στην “DigitalClobe” όταν αποφάσισαν να μοιράσουν δορυφορικές φωτογραφίες. Φωτογραφίες που η ευκρίνεια τους είναι όπως θα δείτε καταπληκτική και φτάνει στα 800 περίπου μέτρα από την επιφάνεια της γης. Θαυμάστε την άγρια ομορφιά του τοπίου των Κολλινών μέσα από αυτές τις φωτογραφίες...
Ανω και πέρα Κολλίνα
Γενική άποψη των Άνω και Πέρα Κολλινών
Το κέντρο των Κολλινών
...«Μοιάζουν τα σπίτια με σπιρτόκουτα» που λέει και το τραγούδι. Ξεχωρίζει στο κέντρο της απεικόνισης η κεντρική πλατεία του χωριού και οι γύρω γειτονιές.
Κάτω Κολλίνες
... και άλλα «σπιρτόκουτα»! Μια γειτονιά από τις Κάτω Κολλίνες
Αχούρι
... φτάσαμε και στον κάμπο στο Αχούρι...
Πανοραμική απο Α. Χριστόφορο
Και μια πανοραμική!
Η θέα ψηλά από τον Άγιο Χριστόφορο. Στο βάθος φαίνετε ο Ταΰγετος.
Πανοραμική απο Α. Κων/νο
Από την απέναντι πλευρά τώρα η θέα από τον Άγιο Κωνσταντίνο. Στο βάθος φαίνετε ο Πάρνωνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου